Сунтаар улууһугар сылын аайы ыытыллар "Патриот" байыаннай оонньууга сиэйэлэр бастаатылар

Сиэйэҕэ «Патриот» улуустаа­ҕы байыаннай-патриотическай оонньуу буолан ааста. Бу оонньуу Сунтаар улууһугар аан бастаан 2009 с. ыытыллыбыта, 2013 сыл­тан сыл ахсын ыытыллар үгэскэ кубулуйбута. Оонньуу уратыты­нан сыл ахсын сэрии кыттыылаахтарын, байыаннай офицер­дар үтүө ааттарын, кинилэр олох­торун-дьаһахтарын, бойобуой сы­рыыларын ыччакка билиһиннэрии буолар.

---

Быйылгы «Патриот» Сиэйэ нэһи­лиэгин 96 саастаах олохтооҕо, Берлин куоракка тиийэ сэрии­лэс­пит Прокопий Степановка ананна. Прокопий Афанасьевич 1941 сылтан сэрии бүтүөр диэри фроҥҥа сылдьы­быт, Кыайыыны Берлин куоракка көрсүбүт. Сэ­рии кэнниттэн 1945-1947 cc. Австрияҕа авиационнай полкаҕа тиэхиньик-мэхээнньи­гинэн үлэлээбит.

Оонньуу аһыллыыта кылаа­бынай судьуйа, Сунтаар улууһун байыаннай комиссара Игорь Данилов рапорынан, кытта кэлбит хамаандалар параат­тарынан саҕаланна. Манна улуус баһылыга Анатолий Григорьев, «Патриот» түмсүү бэрэссэдээ­тэлэ, юстиция полковнига Ми­хаил Люйден, СӨ байыаннай комиссарын көмөлөһөөччүтэ Иван Федоров, «Патриот» түмсүү бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, суруналыыс Зинаида Игнатьева, түмсүү чилиэннэрэ, бойобуой полковник Виталий Семенов, интернационалист-буойун Усемен­тай Алексеев, улуустааҕы үөрэх управлениетын начаалынньыга Гаврил Еремеев, ыччат бэлиити­кэтин отделын начаалынньыга Евгений Данилов, бэтэрээннэр Сэбиэттэрин бэрэссэдээтэллэ­рин солбуйааччы Люция Иванова уо.д.а. кытыннылар.

Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии, Афганистан сэрии­тин бэтэрээннэрэ эрэ буолбакка өссө биир сэрии кыттыылаах­тара бааллар – билигин буола турар Сирия сэриитигэр сыл­дьы­быт мотуруостар. Кинилэргэ, биир дойдулаахтарбытыгар – Геннадий Степановка уонна Айаал Васильевка СӨ байыаннай комис­сарын көмөлөһөөччүтэ Иван Федоров РФ оборонаҕа миниис­тирэ Сергей Шойгу бирикээһинэн Сирийскэй Арабскай Өрөспүү­бүлүкэҕэ байыаннай эпэрээсси­йэҕэ хорсун-хоодуот санаалаах кыттыбыттарын иһин «Участнику военной операции в Сирии» мэтээли туттартаата.

Быйылгы «Патриот» улуустааҕы байыаннай-патриотическай оон­ньууга 10 хамаанда кытта кэлбит: Сиэйэ, Күндэйэ, Элгээйи, Той­бохой, Бордоҥ, Хадан, Кутана, Күүкэй, Сунтаар 1 №-дээх орто оскуолаларын уонна Сунтаардааҕы гуманитарнай гимназия хамаан­да­лара. Хамаандалар сэттэ тү­һүмэххэ бэйэлэрин кыахтарын холонон көрдүлэр. Ол курдук, стройдаан хаамыы, оһуохай, апта­мааты ыһыы-таҥыы, медицинскэй бэлэмҥэ, Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии устуоруйатыгар тес­тэр, гражданскай оборона, байыаннай дьиссипилиинэҕэ эстэпиэтэ бааллар.

Кыайыыга аналлаах искибиэргэ буолбут тэрээһин аһыллыытын кэннэ устунан хамаандалар оһуо­хайга уонна строевой хаамыыга күрэхтэстилэр. Сэрэбиэй көмөтү­нэн ким хаһыс киирэрэ быһаа­рылынна. Оҕолор оһуохайы оро­йуттан туппуттарын кэннэ, аттыла­рыгар сэргэстэһэ строевой хаа­мыыга хамандыырдар «уҥа», «хаҥас» хамаандаларын биэрэн бардылар. Эбиэт кэннэ Сиэйэ орто оскуолатын территориятыгар тус-туһунан станцияларынан атын көрүҥнэргэ күрэхтэһии буолла. Оскуола иһигэр хамаандалар кылаастарга уочаратынан киирэн Калашников аптамаатын бириэ­мэҕэ ыстылар-таҥнылар, тургутук тестэри толордулар. Тустуу саалатыгар гражданскай оборона буолла. Манна бириэмэҕэ про­тивогаһы кэтэн баран «вспышка слева», «вспышка с фронта» хамаандалары истэн баран сөпкө саһарыҥ көрүллэр. Байыаннай дьиссипилиинэҕэ эстэпиэтэ оскуола бы­лаһааккатыгар ыытылынна. Эстэпиэтэҕэ кыттааччылар араас мэһэйдэри туораан, сорудахтары толорон, паалка оннугар аптамааты бэрсэллэр. Бастакы кыттааччы мэһэйдээх сиринэн сүүрэр – дьааманы үрдүнэн ойор, истиэнэ нөҥүө, бэрэбинэттэн бэрэбинэҕэ ойор, «змейканы», үөһэ бэрэбинэ устун сүүрэр, он­тон аптамаатын иккис киһитигэр туттарар. Иккис кыттааччы аптамаатын ыһар, таҥар, салгыы үһүс кыттааччыга сүүрэр. Үһүс кыттааччы аптамаат маҕаһыыныгар толору ботуруону иитиэхтээх. Кини кэннэ икки киһи биир табаарыстарын наһыылкаҕа көтөҕөн баран аптамааты салгыы илдьэллэр. Онтон икки киһи тимир дьааһыгы туппутунан бүтэһик кыттааччыга сырсаллар. Бүтэһик кыттааччы аптамааты ылан баран гранатанан сыалы быра­ҕар. Сыалын тап­таҕына биэтэккэ сүүрэн кэлэр.

«Патриот» улуустааҕы байыан­най-патриотическай оонньуу уопсай түмүгүнэн I миэстэни ха­һаайыннар – Сиэйэ орто оскуо­ла­тын хамаандата — ылла. II миэстэни былырыыҥҥы оонньуу кыайыылаахтара – Кутана орто оскуолата, III миэстэни Бордоҥ орто оскуолата ыллылар. Маны таһынан, Илья Красков (Бор­доҥ орто оскуолата) «Лучший знаток истории», Илларион За­харов (Кутана орто оскуолата) «Лучший по снаряжению ма­газина автомата Калашникова», Дмитрий Черепанов (Бордоҥ ор­то оскуолата) «Лучший коман­дир», На­талья Тимофеева (Күү­кэй орто оскуолата) «Лучший по медико-санитарной подготовке» анал аат хаһаайыннарынан буоллулар.